Қаракөл шаруашылығы саласын дамыту бойынша депутаттық сауал

Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаты Д. Нұржігітованың Қаракөл шаруашылығы саласын дамыту бойынша сауалына жауап

Премьер-Министр — Асқар Мамин

 

Сіздің қаракөл шаруашылығы саласын дамыту бойынша депутаттық сауалыңызды қарап, келесіні хабарлаймын.

Селекциялық және асыл тұқымдық жұмысты, қой басының санын есепке алуды енгізуге қатысты

«Асыл тұқымды мал шаруашылығы туралы» Қазақстан Республикасы Заңына сәйкес шаруашылықтарға селекциялық және асыл тұқымдық жұмысты енгізуді реттеу функциялары қойлардың өсімділігі бағыттары бойынша республикалық палаталарға (бұдан әрі – РП) берілді.

Мысалы, 2016 жылдан бастап «Қаракөл қой тұқымдары» республикалық палатасы (бұдан әрі – Палата) жұмыс істейді. Қазіргі уақытта Палата 12 шаруашылықты біріктіріп отыр, онда 122,7 мың бас асыл тұқымды мал тіркелген.

Ғылыми және селекциялық жұмысты қолдау мақсатында РП ұсыныстары негізінде селекциялық және асыл тұқымдық жұмысқа тартылған әрбір аналық мал басы үшін қой шаруашылықтарын субсидиялау жүзеге асырылады. Субсидия нормативі асыл тұқымды мал басына 2500 теңгені, тауарлық мал басына 1500 теңгені құрайды.

4 мыңнан астам қой өсіру шаруашылығын қолдау шараларымен қамту үшін ағымдағы жылы осы мақсаттарға жергілікті бюджеттен 4,0 млрд.теңге бөлінді.

Қойлардың қаракөл және биязы жүнді тұқымдарын өсіру қолдан ұрықтандыру әдісімен жүзеге асырылатынын, бұл жоғары шығынды және білікті мамандардың болуын талап ететінін ескере отырып, 2015 жылдан бастап қолдан ұрықтандыруды ұйымдастыруға қой шаруашылықтарының шығындарын субсидиялау жүзеге асырылуда. Бұл мақсаттарға ағымдағы жылы 361,8 млн.теңге бөлінді.

Ауыл шаруашылығы мамандықтары бойынша мамандарды оқытуға және әлеуметтік қолдауға қатысты

Ауыл шаруашылығы министрлігінің деректері бойынша ауыл шаруашылығы саласын жоғары білікті мамандармен қамтамасыз ету үшін жыл сайын мемлекет ауыл шаруашылығы мамандықтары бойынша 1943 грант бөледі. Мамандарды дайындаумен 12 білім беру гранты бойынша 25 жоғары оқу орны айналысады. Жыл сайын 2948 білікті студент оқу бітіріп шығады.

Бұл ретте, аграрлық бейінді мамандарды жұмысқа орналастыру бойынша «Атамекен» ұлттық кәсіпкерлер палатасы жүргізген талдау көрсеткендей, түлектердің тек 54%-ы ғана мамандығы бойынша, 12%-ы мамандығынан бөлек жұмысқа орналасқан, 34%-ы жұмысқа орналаспаған. Көбінесе аграрлық мамандықтарға кәсіби бағдарланбаған талапкерлер түседі. Мемлекеттік білім гранты бойынша білім алған түлектер өңірлерге бармайды, осының салдарынан АӨК кадрларының тапшылығы туындайды.

Қалыптасқан жағдайды шешу үшін «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне агроөнеркәсіптік кешенді реттеу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2019 жылғы 28 қазандағы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес «Білім туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 47-бабы 17-тармағына ауыл жастары қатарынан ауыл шаруашылығы мамандықтары бойынша оқуға түскен азаматтарға жоғары оқу орнын бітіргеннен кейін меншік нысанына қарамай аграрлық бейінді ұйымдарда кемінде 3 жыл міндетті жұмыспен өтеу бөлігінде өзгерістер енгізілді.

Бұдан басқа ауылдық жерлерде жұмысқа орналасқан жас мамандарды әлеуметтік қолдау мақсатында «Дипломмен ауылға» бағдарламасы жүзеге асырылуда.

Аталған бағдарлама жас түлектер мен мамандарға мемлекеттен бір реттік материалдық көмек ала отырып, ауылдық елді мекендерде жұмысқа орналасуға, өзінің тұрғын үйін салу үшін төмен пайызбен кредит алуға мүмкіндік береді.

Мемлекеттен әлеуметтік көмек:

1) біржолғы көтерме жәрдемақы сомасы 70 АЕК (2019 жылға 176 750 теңге);

2) тұрғын үй сатып алу немесе салу үшін жыл сайынғы 0,01% сыйақы мөлшерлемесімен 1500 АЕК (2019 жылға 3 787 500 теңге) мөлшерінде 15 жылға дейінгі мерзімге кредит; 

3) қала жағдайында осы қызмет түрімен (ветеринария) айналысатын мамандар үшін 25% үстемеақы мөлшерлемесі түрінде беріледі.

Қой терісін өңдеу және сыртқы киімдер тігу цехын ұйымдастыруға қатысты

Сыртқы киім нарығы конъюнктурасының өзгеруін ескере отырып, соңғы жылдары қаракөлге деген сұраныс төмендеуде. Осыған байланысты ішкі нарықта да, сыртқы нарықта да қозы етіне үлкен сұраныс болғандықтан, барлық қаракөл шаруашылықтары өндірісті ет өндіру бағытына қайта бағдарлады.  

Республикада 17 былғары кәсіпорны бар, оның ішінде 3 кәсіпорын тері және қой терісінен дайын бұйымдар жасап шығарады. Олардың өндірістік қуаты 330 мың ұсақ мал терісін құрайды, бұл ретте кәсіпорындардың орташа жүктемесі 16%-ды құрайды.

Кәсіпорындар тұрақты жұмыс істейді, алайда тапсырыстардың жоқтығына байланысты өнімді өткізу проблемасын бастан кешіруде, өндірісті жаңғырту қажет.

Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасының Қазақстан халқына Жолдауын «қарапайым заттар экономикасын» дамыту шеңберінде іске асыру мақсатында Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулыларында (2018ж. 11.12. №820, 2016ж. 19.04. №234) былғары кәсіпорындарын инвестициялау және айналым қаражатын толықтыру үшін басым жобаларға кредит беру және субсидиялау көзделген.

Бұл ретте жеңіл өнеркәсіп өнімі халық тұтынатын тауарларға жататынын және «қарапайым заттар экономикасы» салаларының бірі болып табылатынын ескере отырып, Қазақстан Республикасы Үкіметі отырысының 2019 жылғы 5 наурыздағы № 8 хаттамасымен 2019 – 2021 жылдарға арналған жеңіл өнеркәсіпті дамыту жөніндегі жол картасы мақұлданды. 

Жол картасында кәсіпорындарды шикізатпен қамтамасыз ету, тауарлардың заңсыз айналымымен күрес, қазақстандық қамту үлесін арттыру, экономикалық ынталандыру шаралары, сондай-ақ мемлекеттік қолдаудың жүйелі шаралары бойынша 52 іс-шара көзделеді.

Атап айтқанда, жол картасында кәсіпорындардың өндірістік қуаттарын ескере отырып, әрбір өңір бөлінісінде жеңіл өнеркәсіп тауарларын сатып алу кезінде мемлекеттік органдардың, мемлекеттік ұйымдар мен мемлекеттің қатысу үлесі 50 және одан да көп пайызды құрайтын заңды тұлғалардың сатып алуындағы жергілікті қамту үлесін жыл сайын өткен қаржылық жылдың көрсеткішінен 20 пайыздық тармаққа арттыру шаралары көзделген.

Қазіргі уақытта қолданыстағы заттай нормаларға сәйкес қаракөл қорғаныс және ішкі істер министрліктері құрылымдарының полковниктері мен жоғары басшы құрамының сыртқы киімдерінің жағалары мен бас киімдерін дайындау кезінде пайдаланылады.

2017 – 2019 жылдары Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің бөлімшелері үшін қаракөл бұйымдарын сатып алуға арналған шығындар 28,5 млн теңгені құрады, Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі бөлімшелерінің шығындары 20,5 млн теңгені құрады.

Өз кезегінде, мемлекеттік сатып алуда жергілікті қамтудың болу талаптарын енгізу ішкі нарықта қаракөл өнімдеріне сұраныстың болуына және жалпы қой өсіру шаруашылықтарын дамытуға мүмкіндік береді.

Жалпы аталған саланы дамыту бойынша қолданыстағы мемлекеттік қолдау шаралары шеңберінде жұмыс жалғастырылатын болады.

Қазақстанның Премьер-Министрі мен Үкіметі жаңалықтарынан хабардар болыңыз — ресми Telegram-каналға жазылыңыз

Жазылу