Еңбек өнімділігін арттыру, экспорттық өнімді ұлғайту, ауыл тұрғындарының табысын өсіру — АӨК ұлттық жобасы қандай міндеттер қойып отыр

Бүгін ҚР Президенті жанындағы Орталық коммуникациялар қызметінде ауыл шаруашылығы министрлігінің Агроөнеркәсіптік кешенді дамытудың 2021-2025 жылдарға арналған ұлттық жобасы бойынша брифингі өтті. Ауыл шаруашылығы министрі Ербол Қарашөкеевтің айтуынша, бұл құжат Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша әзірленді, ол күш-жігер мен ресурстарды шоғырландыруды қажет ететін нақты, тораптық міндеттер мен жобаларды шешуге бағытталған.

«Ұлттық жобаны әзірлеу кезінде агроөнеркәсіптік кешенді дамытудағы жаһандық сын-қатерлер мен әлемдік трендтер, бұдан бұрынғы мемлекеттік және салалық бағдарламаларды іске асыру қорытындылары ескерілді. Ұлттық жобаны әзірлеуге Біріккен Ұлттар Ұйымы  жанындағы халықаралық FAO азық-түлік ұйымының сарапшылары,  салалық одақтардың, қауымдастықтардың, ғылымның өкілдері тартылды», — деді ол..

Мемлекет басшысының тапсырмаларына сәйкес Ұлттық жобаның мынадай негізгі міндеттері айқындалды:

  • бірінші, ауыл шаруашылығындағы еңбек өнімділігін 2,5 есе арттыру;
  • екінші, Қазақстанның отандық өндірістің негізгі азық-түлік тауарларымен қамтамасыз етілу;
  • үшінші, өңделген өнім үлесін 70%-ға дейін жеткізе отырып, агроөнеркәсіптік кешен өнімдерінің экспортын 2 есеге ұлғайту;
  • төртінші, 7 ірі экожүйе қалыптастыру және инвестициялық жобаларды іске асыру есебінен 1 млн. ауыл тұрғынының табысын тұрақты арттыру.

Еңбек өнімділігін 2,5 есе арттыру мақсатына қол жеткізу үшін негізгі факторлар айқындалды. Бұлар жоғары сапалы тұқымдарды, минералды тыңайтқыштарды, заманауи техника мен технологияны, суармалы егіншілікті және т.б. қолдану.

Тұқым шаруашылығын мемлекеттік қолдау шараларын іске асыру, тұқымдарды қадағалау жүйесін құру, сондай-ақ тұқым өсіру шаруашылықтарын қазіргі заманғы техникамен және жабдықтармен техникалық жарақтандыру есебінен дамыту жоспарланып отыр.

Минералды тыңайтқыштарды қолдану деңгейін арттыру мақсатында өнеркәсіптік өндірістің органикалық тыңайтқыштарын субсидиялау және агрохимиялық қызметтің республикалық ғылыми-әдістемелік орталығының қызметі мен материалдық-техникалық базасын жетілдіру көзделген.

Осы шаралардың қабылдануы жоғары сапалы тұқымдарды пайдалану үлесін қажеттіліктің 93%-ынан 98%-ына дейін, минералды тыңайтқыштарды қолдану деңгейін 20%-ынан 29%-ына дейін арттыруға мүмкіндік береді. Нәтижесінде дәнді дақылдардың өнімділігі 10-15%-ға артады.

Техникалық жарақтандыру деңгейін арттыру мақсатында инвестициялық субсидиялау жалғасын табады, сондай-ақ ауыл шаруашылығы техникасы лизингінің бағдарламалары кеңейтіледі. Нәтижесінде ауыл шаруашылығы техникасын жаңарту деңгейі 4%-дан 6%-ға дейін артады. Сондай-ақ су үнемдеу технологияларын кеңінен енгізу, су беруді субсидиялау тетігін жетілдіру жөнінде шаралар қабылданады, Қазақстанда демонстрациялық фермалар желісін құру және қуаты жылына 1000 қондырғыға дейінгі қазіргі заманғы суару жүйелерін шығаратын зауыт салу жобасы іске асырылады. Бұл су үнемдеу технологиялары қолданылатын алаңдарды 450 мың га дейін ұлғайтуға мүмкіндік береді.

Импортқа тәуелділікті төмендету және мал шаруашылығы өнімінің экспортын арттыру мақсатында қарқынды мал шаруашылығына көшу жалғастырылатын болады. Бұл үшін фермерлік шаруашылықтарға мал сатып алуға кредит беру көлемін ұлғайту, азық өндірісін ынталандыру, шалғайдағы мал шаруашылығын және жайылымдардың инфрақұрылымын дамыту, сондай-ақ селекцияның қазіргі заманғы әдістерін, оның ішінде жасанды ұрықтандыру мен эмбриондарды телуді енгізуді ынталандыру жоспарлануда. Бұл өңдеуші кәсіпорындардың қуаттылықтарын 100% жүктемемені қамтамасыз етуге, сондай-ақ мал мен құстың өнімділігін арттыруға мүмкіндік береді.

Облыстық деңгейде құзыреттілікті дамыту орталықтары және аудандық деңгейде ауылдық ақпараттық-консультациялық орталықтарды жаңғырту есебінен, сондай-ақ фермерлердің біліктілігін қашықтықтан арттырудың қазіргі заманғы нысандарын енгізу арқылы агроөнеркәсіптік кешен субъектілерін білім тарату жүйесімен ауқымды қамту жолымен білім тарату жүйесі жетілдірілетін болады.

«Аграрлық ғылымды қаржыландырудың жеткіліктілігін қамтамасыз ету жұмысы жалғастырылады, салалық гранттық қаржыландыру енгізіледі, сондай-ақ агроөнеркәсіптік кешенге кешенді талдау жүргізу, перспективаларын бағалау, дамуын болжау үшін Министрліктің ахуалдық-талдамалық орталығын құрып, жұмыс істету жоспарлануда. Коронавирус пандемиясы ішкі нарықты қамтамасыз ету басты міндет екенін көрсетіп берді. Сондықтан басым экспорттық саясатпен қатар, импортты алмастыру мәселелері де кешенді түрде шешілетін болады. Министрлік ең көп импортталатын позицияларды айқындады, бұлар – құс еті, шұжық өнімдері, ірімшік пен сүзбе, алма, қант пен балық», — деді Е. Қарашөкеев.

Бүгінгі таңда осы бағыттардың әрқайсысы бойынша нақты инвестициялық жобалар айқындалып, іске асырылуда. Қойылған мақсатқа қол жеткізу үшін бірқатар мемлекеттік қолдау шаралары, оның ішінде жеңілдікті кредит беру, субсидиялау, жер ресурстарымен, инфрақұрылыммен, ішкі нарықты қорғау шараларымен қамтамасыз ету іске асырылатын болады. Нәтижесінде 2024 жылға қарай қантты қоспағанда, осы өнім түрлері бойынша қамтамасыз етілу 100%, ал қант бойынша 80% құрайды.

Ұлттық жобаның басым бағыттарының бірі өңделген ауыл шаруашылығы өнімдерінің өндірісі мен экспортын дамыту болады. Ол үшін жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды толық жүктеуді, сондай-ақ қазіргі заманғы кәсіпорындар салуды және жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды жаңғыртуды көздейтін шаралар кешені әзірленді.

Бүгінгі таңда инвестициялық жобалар пулындағы 194 жоба – өндірістің қосымша өсуін және тиісінше қосымша экспорт көлемін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін өңдеу жөніндегі жаңа жобалар. Бұл, сайып келгенде, агроөнеркәсіптік кешен экспортының жалпы көлеміндегі өңделген өнім үлесін 70%-ға дейін жеткізе отырып, агроөнеркәсіптік кешен өнімдерінің экспортын 2 есеге ұлғайту туралы алға қойылған мақсатқа қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Мемелекет басшысының тапсырмасы бойынша Ұлттық жобаның басымдығы ет, жеміс, көкөніс, қант, дәнді, майлы дақылдар, сүт өнімдерін өндіру мен өңдеуді қоса алғанда, ірі инвестициялық жобалардың айналасында 7 экожүйе қалыптастыру болмақ. Бұл қосылған құны жоғары түпкілікті қазақстандық өнім жасауға қатыса алатын кемінде 350 мың фермерлік және үй шаруашылықтарын іске тартуға мүмкіндік береді.

«Жалпы, 5 жыл ішінде 4,1 трлн теңгеге 582 инвестициялық жобаны іске асыру жоспарланып отыр. Жалпы ұлттық жобаны іске асыру нәтижесінде бес жыл ішінде еңбек өнімділігін 2,5 есеге арттыру, 500 мың адамды жұмыспен қамтамасыз ету, осылайша 1 млн ауыл тұрғынының табысын арттыру жоспарлануда», — деді ауыл шаруашылығы министрі Е. Қарашөкеев.

Журналистердің сұрақтарына жауап бере отырып, Е. Қарашөкеев астық өнімінің шығымдылығы жөніндегі болжамын айтты.

«Шынында да, біз білетіндей, биыл астық өнімдерінің түсімі өткен жылмен салыстырғанда төмен болды. Астық бойынша бізде шамамен 16 млн теңге болады деп жоспарлап отырмыз. Өнімділігі орташа. Жалпы өнімділік 10 центнер деңгейінде. Біз қазір жинаған көлем ішкі қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін жеткілікті болады деп сендіргім келеді. Ал ішкі қажеттіліктер – нан мен тағамға арналған бидай. Әрине, бізде тұқымдық материал ретінде 2 млн астық кетеді, сондай-ақ мал шаруашылығында жемдік астық қарқынды пайдаланылады. Тиісінше, экспорттық әлеуеттің көлемі балансқа кіретін 3 млн тонна астықты ескереді. Біздің экспорттық әлеуетіміз шамамен 6,5 млн тоннаны құрайды»,  — деді ауыл шаруашылығы министрі.

Е. Қарашөкеев жалпы алғанда FAO орта мерзімді перспективада тамақтану тобының өсуін болжап отырғанын атап өтті.

«Ішкі бағаларға келетін болсақ, астық, оны қайта өңдеу өнімі – ұн экспорттық тауар болып табылатынын ескере отырып, олар осы өнімдерге әлемдік бағалардың конъюнктурасына тәуелді. Жалпы, осыған байланысты шынымен де бағаның өсуі байқалады. Бірақ, бірқатар өңірлерде өнімділіктің төмен болғанын ескере отырып, тиісінше, фермерлердің үлкен шығындары болды және астықтың өзіндік құны өсті. Осыған байланысты астық бағасының өсуі бір жағынан фермерлердің қаржылық жағдайына жағымды әсер етеді, өйткені экспорттық түсім есебінен келесі жылдың көктемгі-далалық жұмыстарын табысты жүргізу үшін барлық іс-шаралар кешенін дайындау қажет», — деді министр.

Сондай-ақ, Е. Қарашөкеев маңызды мәселелердің бірі әлеуметтік нанның бағасы екенін айтты.

«Біз нан бағасының тұрақтылығын қамтамасыз ету бойынша шаралар кешенін қабылдаймыз. Біріншіден, нан өндіретін барлық кәсіпорындарды астықпен, ұнмен қамтамасыз ету. Осы мақсатта Азық-түлік келісімшарт корпорациясы арзандатылған астықты мемлекеттік резервтерден әлеуметтік нанға ұн өндіру үшін ұн тарту кәсіпорнына жіберуі үшін ағымдағы заңнамаға өзгерістер енгіземіз. Үкімет бұл мәселені тұрақты бақылауда ұстап отыр. Рөлдер 2021 жылдың соңына дейін өңірлермен бөлінді. Тұрақтандыру қорларындағы өңірлер одан нан-тоқаш өнімдерін өндіру үшін ұн жинайды. Жаңа жылдан кейін бұл жұмысқа азық-түлік келісімшарт корпорациясы қосылады. Өздеріңіз білетіндей, АКК форвардтық сатып алу есебінен шамамен 680 мың тонна астық сатып алады, жартысынан көбі форвардтық сатып алу бойынша жеткізілген», — деді Е. Қарашөкеев.

Министр сонымен қатар әлеуметтік нан бағасы күрт өспеуі тиіс екенін айтты.

«Әлеуметтік нан бағасының күрт өсуіне жол берілмейді. Ол үшін бізде барлық құралдар бар. Өткен жылы жиналған астықты ескере отырып, қажетті резервтер бар. Бұл резервтерді тек астыққа ғана емес, сондай-ақ мал шаруашылығы саласын қолдауға да пайдаланамыз. Сондықтан әлеуметтік нан үшін күрт өсу болмауы керек. Осыған байланысты нан бағасы ақылға қонымды шектерде болады деген болжам бар», — деп түйіндеді ауыл шаруашылығы министрі.  

 

 

Қазақстанның Премьер-Министрі мен Үкіметі жаңалықтарынан хабардар болыңыз — ресми Telegram-каналға жазылыңыз

Жазылу