Ауыл шаруашылығын субсидиялау бағдарламаларын қаржыландыру мәселелеріне қатысты депутаттық сауал

Қазақстан Республикасы Парламенті Сенаты депутаттары Ә. Бектаевтың, Р. Әкімовтың, Б. Еламановтың, М. Жұмағазиевтің, Д. Мусиннің, Ә. Нұралиевтің, М. Тағымовтың, Ғ. Дүйсембаевтың, Н. Қылышбаевтың, Н. Нұрсипатовтың ауыл шаруашылығын субсидиялау бағдарламаларын қаржыландырудың проблемалық мәселелері туралы сауалына жауап

Премьер-Министр — Асқар Мамин

 

Сіздердің ауыл шаруашылығын субсидиялау бағдарламаларын қаржыландырудың проблемалық мәселелеріне қатысты сауалдарыңызды қарап, мынаны хабарлаймын.

Ауыл шаруашылығы өндірісін субсидиялауға арналған бюджет қаражаты тиімділігінің өлшемшарттарын анықтауға қатысты

Қазақстан Республикасы Президентінің «Игілік баршаға! Сабақтастық. Әділдік. Өрлеу» атты сайлауалды бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-қимыл жоспарының 57-тармағын және «Бірге» жалпы ұлттық акциясы барысында алынған ұсыныстарды орындау шеңберінде Ауыл шаруашылығы министрлігі 2017 – 2021 жылдарға арналған агроөнеркәсіптік кешенді дамытудың мемлекеттік бағдарламасына өзгерістер мен толықтырулар енгізу бойынша жұмыс жүргізуде, онда мемлекеттік қолдау шараларының тиімділігін бағалау әдістемесін әзірлеу көзделген, мемлекеттік қолдау алатын бизнестің қарсы міндеттемелерін енгізу бойынша шарттар әзірленуде. 

Ауыл шаруашылығы өндірісін субсидиялау бойынша міндеттемелерді төлеу үшін қаржыландыру көздерін айқындау және облыстарда субсидиялар төлеу бойынша берешектердің туындау себептерін айқындау бойынша талдау жүргізуге қатысты

Бүгінгі күні ауыл шаруашылығы өндірісін субсидиялаудың кейбір түрлері бойынша төленбеген міндеттемелер бар, олардың бірі 36,7 млрд.теңге сомасына асыл тұқымды мал шаруашылығын, мал шаруашылығы өнімінің өнімділігі мен сапасын дамыту бағдарламасы болып табылады.

Осыған байланысты, асыл тұқымды мал шаруашылығы, мал шаруашылығы өнімінің өнімділігі мен сапасын арттыруды субсидиялауға және инвестициялық салымдар кезінде агроөнеркәсіптік кешен субъектісі жұмсаған шығыстардың бір бөлігін өтеу бойынша субсидиялауға қосымша қаражат көлемін бөлудің тиімділігіне талдау жүргізу үшін Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2019 жылғы 23 қазандағы № 376 бұйрығымен Қазақстан Республикасының Парламенті Палаталары депутаттарының, «Атамекен» ҰКП, Ұлттық экономика министрлігі және Қаржы министрлігі өкілдерінің қатысуымен жұмыс тобы құрылды.

Жұмыс тобының бірінші отырысы ағымдағы жылғы 29 қазанда өтті. Республикалық бюджеттен мал шаруашылығын дамытуды субсидиялауға және инвестициялық субсидиялау бағдарламасына төлеуге қосымша қаржыландыру қажеттілігі туралы жұмыс тобының түпкілікті қорытындысы мен ұсынысы ағымдағы жылғы қараша айында қалыптастырылып, қосымша ұсынылады. 

Сонымен бірге, инвестициялық субсидиялау бағдарламасын қосымша қаржыландыру бойынша мәселені шешу үшін Ауыл шаруашылығы министрлігі Қаржы министрлігімен бірлесіп, қаржылық сауықтыруды субсидиялау, кепілдік беру және сақтандыру, кредит және лизинг, ҚҚС бағдарламалары бойынша босатылған қаражатты қайта бөлу мәселесін пысықтауда.

Инвестициялық субсидияларды төлеу инвестициялық жоба пайдалануға берілгеннен кейін жүзеге асырылатын атап өткен жөн. Осыған байланысты аталған бағдарлама бойынша қосымша қаржыландыруға қажеттілік өз жобаларын пайдалануға енгізген инвесторлардың өтінімдер санының көп түсуі есебінен пайда болды. 

Бұдан басқа, жергілікті атқарушы органдардың тарапынан ауыл шаруашылығы өндірісіне субсидиялар төлеу бойынша міндеттемелерді өтеу бойынша шаралар қабылдануда. Осылайша, ағымдағы жылы Алматы, Жамбыл, Қызылорда және Түркістан облыстарының жергілікті атқарушы органдарын басым дақылдарды субсидиялауға жергілікті бюджеттен 8,4 млрд теңге қаржы бөлінді.

Ауыл шаруашылығы өндірісін субсидиялауға арналған қаржыландыру көлемін анықтау және тоқсан сайынғы қаржыландыру жоспарын құруға қатысты 

Ауыл шаруашылығы өндірісін субсидиялау жергілікті бюджет жалпы сипаттағы трансферттер (бұдан әрі – ЖСТ) есебінен және республикалық бюджет есебінен жүзеге асырылады.

Ұлттық экономика министрлігі ЖСТ көлемдерін айқындау кезінде жергілікті бюджеттің кірістері мен шығыстарын, оның ішінде Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2014 жылғы 11 желтоқсандағы № 139 бұйрығымен бекітілген Жалпы сипаттағы трансферттердің есеп-қисаптар әдістемесіне (бұдан әрі – Әдістеме) сәйкес жоспарлы кезеңге арналған инфляцияны және өңірлердің ішкі жалпы өнімін ескереді.

Бұл ретте жергілікті атқарушы органдар субсидиялауға қосымша қаражат қажет болған жағдайда Ауыл шаруашылығы министрлігіне қосымша қажеттіліктің негіздемесі бар бюджеттік өтінімді ұсынады, ол бюджет процесінде қаралады және Республикалық бюджет комиссиясының жұмыс органына жіберіледі.

Басқа мақсаттарға бөлінуі мүмкін емес ауыл шаруашылығына арналған бюджет қаражатының ең төменгі мөлшерін белгілей отырып, жалпы сипаттағы трансферттерді бөлу тетігіне өзгерістер енгізуге қатысты

Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының қарауындағы «Республикалық және облыстық бюджеттер, республикалық маңызы бар қалалар, астана бюджеттері арасындағы 2020 – 2022 жылдарға арналған жалпы сипаттағы трансферттердің көлемі туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасын (бұдан әрі – Заң жобасы) әзірледі. Қазақстан Республикасы Бюджет кодексінің 45-бабы 4-1-тармағына сәйкес жалпы сипаттағы трансферттердің көлемідері туралы заңға тиісті саланың (аяның) орталық немесе жергілікті уәкілетті органдарының ұсынысы бойынша шығыстардың жекелеген бағыттарын жергілікті бюджеттен қаржыландырудың ең төмен көлем қоса беріледі. 

Шығыстардың жекелеген бағыттарын жергілікті бюджеттен қаржыландырудың ең төмен көлемдерін тиісті саланың (аяның) орталық немесе жергілікті уәкілетті органдары айқындайды.

Ауыл шаруашылығы министрлігінің ұсынысы бойынша Заң жобасына агроөнеркәсіптік кешенді субсидиялауға бағытталатын ағымдағы қаражаттың ең төмен көлемі мынадай көлемде қоса беріледі: 2020 жылға – 174,5 млрд. теңге, 2021 жылға – 180,4 млрд. теңге, 2022 жылға – 183,7 млрд. теңге.

Осыған байланысты, жергілікті бюджеттердің шығыстарында жергілікті атқарушы органдар агроөнеркәсіптік кешенді субсидиялауға арналған шығыстарды белгіленген ең төменгі көлемнен төмен емес көлемде ескеруі тиіс. 

Сонымен қатар, 2019 жылғы 3 маусымда Әдістемеге Ауыл шаруашылығы министрлігі ұсыныстарының негізінде «Ауылшаруашылық өнімінің әлеуеттік көлемі» ауыл шаруашалығы саласында жаңа көрсеткішті қолдануды көздейтін өзгерістер енгізілді. 

Осылайша, Заң жобасында 2020 – 2022 жылдарға арналған жалпы трансферттердің көлемі әр өңір бойынша ауыл шаруашылығы өнімінің әлеуетті көлемін ескере отырып анықталады.

Ауыл шаруашылығы өндірісін субсидиялауға арналған бюджет қаражатын басқа мақсаттарға пайдаланғаны үшін жауапкершілікті күшейтуге қатысты

Қазақстан Республикасы Бюджет кодексінің 85-бабы 9-1-тармағына сәйкес бюджеттің атқарылуы барысында облыстық бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері қарыздар, гранттар, Қазақстан Республикасының Ұлттық қорынан берілетін нысаналы трансферттер қаражаты есебінен қаржыландырылатын бағдарламаларды (кіші бағдарламаларды) қоспағанда, қаражатты ағымдағы қаржы жылына бекітілген (нақтыланған) республикалық бюджетте көзделген нысаналы даму трансферттері бойынша бір бюджеттік бағдарлама (кіші бағдарлама) ішінде облыстар республикалық маңызы бар қалалар және астана арасында тиісті облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың жергілікті атқарушы органдарымен келісу бойынша бюджетті атқару жөніндегі орталық уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен қайта бөлуге құқылы. 

Бүгінгі күні, бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері бюджеттік бағдарламалардың көрсеткіштері бойынша алған міндеттемелерге қол жеткізбегені үшін барлық жауапкершілікті түсіне отырып, ең үлкен қосымша қажеттілігі бар субсидиялау бағдарламаларына басқа субсидиялау бағдарламаларына арналған бюджеттік қаражаттарды қайта бөлуді қарастырады.

Сонымен бірге, Қазақстан Республикасының Бюджеттік кодексі 45-бабының 4-2-тармағына сәйкес жергілікті атқарушы органдар шығыстардың жекелеген бағыттарын жалпы сипаттағы трансферттер көлемдері туралы заңда (облыстық мәслихат шешімінде) белгіленген ең төмен көлемдерден төмен көлемде жергілікті бюджеттен қаржыландырған жағдайда, осы тармақтың бірінші бөлігіне сәйкес енгізілген өзгерістер ескеріле отырып, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың, аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың әкімдері Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.

Осыған байланысты, бүгінгі күні бюджеттік қаражатты, сондай-ақ ауыл шаруашылығы өндірісін субсидиялауға бөлінетін қаражатты басқа мақсаттарға пайдаланғаны үшін жауапкершілік мәселесі бюджеттік заңнамада жеткілікті деңгейде реттелген деп санаймын.

Қазақстанның Премьер-Министрі мен Үкіметі жаңалықтарынан хабардар болыңыз — ресми Telegram-каналға жазылыңыз

Жазылу